မြန်မာအက္ခရာထုပ္ပတ်

ေြမာက်ပိုင်း​ အိန္ဒိယ ​ေကျာက်စာ

(၁) ဂုတ္တလိပိ - ဂုတ္တဝံသီ မင်း​များ​​ေခတ်အခါတွင် အိန္ဒိယြပည် ​ေြမာက်ပိုင်း​ တပိုင်း​လံုး​တွင် ယင်း​​ေကျာက်စာ အ​ေရး​အသား​ကို ခရစ် ​ေလး​ရာစုနှစ် နှင့်​ ငါး​ရာစုနှစ် အြကား​တွင် အသံုး​ြပုသြဖင့်​ ဂုတ္တလိပိ ဟု ​ေခါ်ဟန်တူသည်။

(၂) ကုဋိလလိပိ - ဤအက္ခရာများ​ ​ေရး​သား​ရာ၌ ထူး​ြခား​​ေသာ အချက်တရပ်မှာ သရများ​၌ ​ေရး​ချ ၊ လံုး​ြကီး​တင် ၊ ​ေချာင်း​ငင် ၊ သ​ေဝထိုး​ ၊ သ​ေဝထိုး​​ေရး​ချ စ​ေသာ အမှတ်လက္ခဏာတို့​သည် အတွန့်​အတက် ၊ အ​ေကာက်အ​ေကွး​ ပံုများ​ရှိသြဖင့်​ ကုဋိလ ဟု အမည်နာမ ​ေပး​ထား​ြခင်း​ ြဖစ်သည်။ ကုဋိလ အ​ေရး​အသား​သည် ဂုတ္တလိပိ အက္ခရာပွား​ ြဖစ်၍ ခရစ်နှစ် ​ေြခာက်ရာစုမှ ကိုး​ရာစုတိုင်​ေအာင် အသံုး​ြပုသည့်​အြပင် ၊ ယင်း​အ​ေရး​အသား​မှတဖန် နာဂရီ နှင့်​ သျှရဒါ အက္ခရာများ​ ထပ်ဆင့်​တိုး​ပွား​၍ ​ေပါ်လာြပန်​ေချသည်။

(၃) နာဂရီ - ယင်း​အက္ခရာသည် အိန္ဒိယ ​ေြမာက်ပိုင်း​၌ ခရစ် ကိုး​ရာစုနှစ်ခန့်​တွင် ​ေတွ့​ရ၏။ သို့​ရာတွင် အိန္ဒိယ ​ေတာင်ပိုင်း​၌ကား​ ခရစ် ရှစ်ရာစုနှစ်မှ စ၍ အသံုး​ြပုြက၏။ အ​ေြကာင်း​မှာမူ ​ေတာင်း​ပိုင်း​အရပ် ရဋ္ဌကုဋဝံသီမင်း​ ပိုင်နယ်ရှိ ၊ သာမနာဂဎ နှင့်​ ​ေကာလှာပုရ ဧကရာဇ်မင်း​ အုပ်ချုပ်နယ်တွင် သက္ကရာဇ် ၆၇၅ ခု သက သံဝတ်နှစ် (ခရစ်နှစ် ၇၅၄) ၌ အလှူ​ေတာ် ​ေပး​လွှာများ​ကို နာဂရီြဖင့်​ ​ေရး​သား​ထား​သည်ကို ​ေတွ့​ရ​ေသာ​ေြကာင့်​ ြဖစ်သည်။ ​ေတာင်ပိုင်း​​ေဒသများ​တွင် ဆက်လက်စိုး​စံ​ေသာ မင်း​များ​လည်း​ ယင်း​အ​ေရး​အသား​ကို ဆက်လက်အသံုး​ြပုြပီး​ သကာလ ခရစ် ၁၆ ရာစုနှစ်​ေနာက် အသွင်တမျိုး​ြဖင့်​ ဤအက္ခရာများ​ကို ​ေရး​ြကြပန်၏။ ​ေတာင်ပိုင်း​အရပ်တွင် နန္ဒီ - နာဂရီ ​ေခါ်တွင်​ေလ၏။ ​ေရှး​အ​ေရး​အသား​ နာဂရီမှ ​ေရှး​ကျ​ေသာ ဗဂင်္လာ (ဗဂင်္လီ) အ​ေရး​အသား​ ​ေပါက်ပွား​လာ၏။

နာဂရီ အ​ေရး​အသား​မှ တဖန်ကဲတီ ၊ မဟာဇနီ ၊ ရာဇထာနီ နှင့်​ ဂုဇရာတီ အ​ေရး​အသား​များ​ ပွား​ထွက်လာ၏။ အိန္ဒိယ အ​ေရး​အသား​များ​အနက် အ​ေရး​ြကီး​ဆံုး​ဟု ယူဆြက​ေသာ နာဂရီ (ဝါ) ​ေဒဝနာဂရီသည် ဂျာမန်​ေကျာက်စာ ပညာ​ေကျာ် ဗျူလား​ အမည်း​​ေပး​​ေသာ အက္ခရာမှ တဆင့်​ရ​ေသာ ဂုတ္တအက္ခရာပွား​ ဟုဆိုြက၏။ နာဂရီ၏ မူရင်း​အဓိပ္ပါယ်ကို တပ်အပ်​ေသချာစွာ မ​ေဖာ်နိုင်ြက​ေသး​​ေသာ်လည်း​ အချို့​​ေကျာက်စာပညာ​ေကျာ်များ​က လလိတ ဝိတ္ထာရ ​ေခါ် ဗုဒ္ဓဝင်တွင် ​ေရှး​ဦး​စွာ ​ေရး​သား​ထား​​ေသာ နာဂလိပိ (ဝါ) နာဂတို့​၏ အ​ေရး​အသား​ဟု ယူဆြက၏။ ​ေဒါက်တာ အယ်၊ ဒီ၊ ဗား​နက် ကမူ နာဂလိပိ နှင့်​ ​ေဒဝနာဂရီ မည်သို့​မျှ အဆက်အသွယ် မရှိဟု ယူဆ၏။ အချို့​ အရပ်​ေခါ်မှာ နာဂရ အ​ေရး​အသား​ (ြမို့​သံုး​စာ) (ဝါ) နာဂရ ​ေခါ် ဂုဇရတ်ပုဏ္ဏား​တို့​၏ အ​ေရး​အသား​ဟု ယူဆ၏။ ယခု ​ေခတ်တွင်လည်း​ နာဂရီစာကို ' နတ်စာ ' ၊ ' ပုဏ္ဏား​စာ ' (ဝါ) နန်း​သံုး​ထီး​သံုး​စာ ဟု ဆိုလိုြက​ေသး​၏။ သသင်္ြကိုက်ကျမ်း​များ​ကို များ​​ေသာအား​ြဖင့်​ ​ေရှး​အထက်​ေကျာ်ကာရီက စ၍ ​ေဒဝနာဂရီ အက္ခရာြဖင့်​သာ ​ေရး​ြက၏။

(၄) သျှာရဒါ - ဤအ​ေရး​အသား​ကို အိန္ဒယ အ​ေနာက်​ေြမာက်ပိုင်း​ရှိ ကသျှမီရ နှင့်​ ပန်ဂျာဗ်နယ်တွင် အသံုး​ြပု၏။ ခရစ် ရှစ်ရာစုနှစ်တွင် ​ေမရုဝမ္မာမင်း​ လက်ထက်တွင် ဤ​ေကျာက်စာများ​ကို အသံုး​ြပုြကသည့်​အြပင် ထိုအချိန်အခါတွင် ကုဋိလ ​ေကျာက်စာလည်း​ ပန်ဂျာဗ်နယ်တွင် ​ေခတ်စား​လျက်ပင် ရှိ​ေသး​၏။ ထို​ေနာက်တဖန် ဤကုဋိလမှ သျှရဒါကို ဆက်လက်တိုး​ပွား​ ​ေရး​သား​ြက၏။ ယခု​ေတွ့​ရသ​ေရွ့​မှာ ​ေရှး​အကျဆံုး​ သျှရဒါ အ​ေရး​အသား​များ​ကို စမ္ဗာဧကရာဇ် မင်း​ပိုင်နယ် သရဟန် အရပ်တွင် ​ေကျာက်စာ ၊ ​ေြကး​​ေပလွှာ အစရှိသည်တို့​တွင် ​ေရး​သား​ထား​​ေြကာင်း​ ​ေတွ့​ြမင်ရ၏။

ဤအ​ေရး​အသား​ကို ခရစ် ၁၀ ရာစုနှစ်တာင် ​ေပါ်​ေပါက်ဟန်တူသည်ဟု ယူဆြက၏။ ဤအ​ေရး​အသား​မှ ​ေရှး​က သျှမီရီ နှင့်​ ဋာကရီ အ​ေရး​အသား​များ​ ပွား​ထွက်လာြက၏။ ထို့​ြပင် ပန်ဂျာဗီ​ေခါ် ဂုရုမုခီ အက္ခရာလည်း​ ယင်း​သျှရဒါမှ ​ေပါ်ထွက်လာရ​ေသာ အ​ေြကာင်း​ရင်း​ ခံ​ေချ၏။

(၅) ဗဂင်္လာ (ဗဂင်္ါလီ) - ဤအ​ေရး​အသား​သည် ​ေရှး​နာဂရီအက္ခရာမှ ခရစ် ၁၀ ရာစုနှစ်ခန့်​တွင် ပွား​ထွက်လာ၏။ ဗဒါလ ထမ္ဘ (​ေကျာက်တိုင်)ကို တူး​​ေဖာ်ရရှိ​ေသာအခါ နာရာယဏပါလမင်း​ လက်ထက်တွင် ခရစ် ၁၀ ရာစုနှစ်တွင် ဗဂင်္လာ အက္ခရာြဖင့်​ ​ေရး​သား​ထား​သည်ကို ​ေတွ့​ရ၏။ ယင်း​ ဗဂင်္လာ (ြမန်မာ​ေခါ် ဗဂင်္ါလီ) အက္ခရာမှ ခရစ် ၁၁ ရာစုနှစ်တွင် ​ေနပါလအက္ခရာ ပွား​ထွက်လာ၏။ ထို့​အတူ ယခု​ေခတ်သံုး​ ဗဂင်္လီ ၊ မဲထိလနှင့်​ ဥဍိယ အ​ေရး​အသား​များ​ တဖန်ပွား​ထွက်လာြပန်၏။